BOTANΑ
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Γένος φυτών, ιθαγενών της Νότιας Αφρικής, με περισσότερα από 200 είδη. Είναι πόες, θάμνοι ή δέντρα πολυετή και ευδοκιμούν σε ξερά εδάφη. Στη χώρα μας αρκετά είδη αλόης καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά. Έχει οδοντωτά φύλλα, που ξεκινάνε από τη βάση. Τα άνθη βγαίνουνε στην κορυφή ενός κοτσανιού και οι καρποί του είναι τριγωνικοί. Από τα φύλλα ορισμένων φυτών αλόης παρασκευάζεται το φάρμακο αλόη, το οποίο παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ως καθαρτικό ή ορεκτικό. Σε μικρή δόση αυξάνει την έμμηνο ρύση.
Μονοετές ή πολυετές ζιζάνιο, που παράγει τον πρώτο χρόνο μια ροζέτα και το δεύτερο χρόνο ανθίζει και ξεραίνεται. Τα φύλλα φύονται εναλλάξ και χωρίζονται σε μικρά γραμμικά τμήματα. Στη διάρκεια του πρώτου έτους, η ροζέτα είναι θαμνώδης και φουσκωτή, με ύψος 10-15 εκ. και διάμετρο μέχρι 45 εκ. Το δεύτερο χρόνο οι μίσχοι των λουλουδιών φθάνουν σε ύψος μέχρι το 1μέτρο. Το άνθος είναι μικρό, λευκό, με πέντε πέταλα. Οι ταξιανθίες περιλαμβάνουν πολλά μεμονωμένα άνθη .
ο δενδρολίβανο (αρχ. ελλ. ἀπόσπληνος)[1], γνωστό και ως αρισμαρί,στην Κύπρο είναι γνωστό με το όνομα λασμαρί, είναι αρωματικός, αειθαλής θάμνος ο οποίος ανήκει στο γένος Ροσμαρίνος και στην οικογένεια των Χειλανθών.Tο γένος Rosmarinus περιλαμβάνει, εκτός του γνωστού (R. officinalis) που αναφέρεται και ωςλιβανωτίς (Διοσκ.) και ως δενδρολίβανον το φαρμακευτικόν, και μερικά άλλα είδη, μεταξύ των οποίων και τα ακόλουθα: Ροσμαρίνος ο εριοκάλυξ (R. eriocalyx) και Ροσμαρίνος ο γναφαλώδης (R. tomentos).
Αγγειόσπερμο, δικότυλο, πολυετές φυτό η ματζουράνα (Ορίγανον η μαντζουράνα, λατ. Origanum majorana) ανήκει στην τάξη λαμιώδη και στην οικογένεια χειλανθή, είναι δε συγγενικό φυτό με τη ρίγανη. Αναφέρεται στον Ψαλμό Ν΄(50) ως ύσσωπος.[1] Ιθαγενές των χωρών της Μεσογείου με 6 είδη ποωδών φυτών. Το πιο σημαντικό είδος είναι η ματζουράνα ορίγανο ή κοινή, το ύψος της φτάνει τα 60 εκατοστά, ο βλαστός είναι τετραγωνικός, πολύκλαδος.
Το Δίκταμο (η έρωντας) (επιστημονική ονομασία: Origanum dictamnus, Ορίγανον το δίκταμνον[1]) είναι ένα ενδημικό φυτό που συναντάται στην Κρήτη και χρησιμοποιείται ως ρόφημα. Το όνομα προέρχεται από το όρος Δίκτη (Λασιθιώτικα) όπου παλαιότερα αφθονούσε. Ειδικότερα καλλιεργείται εδώ και 70 χρόνια στην Έμπαρο, [2]. Τα φύλλα του είναι χνουδωτά και έχουν χρώμα γκριζοπράσινο[3]. Το δίκταμο λέγεται και δίκταμνο(ς). Το δίκταμο έχει αντισηπτική δράση, τονωτική και αντισπασμωδική.
Το φασκόμηλο ή φασκομηλιά (Σάλβια η φαρμακευτική ελλ. Ελελίφασκος ο φαρμακευτικός, Salvia officinalis) ανήκει στο γένος των Αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών Ελελίφασκος (Salvia). Στα αγγλικά η κοινή του ονομασία είναι sage, ήgarden sage, ή common sage. Το φασκόμηλο, πολυετές, θαμνώδες, με πολυάριθμα κλαδιά, ύψους μέχρι μισό μέτρο, βρίσκεται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας κυρίως σε ξηρούς και πετρώδεις τόπους. Τα φύλλα του είναι επιμήκη και παχιά, χρώματος λευκοπράσινου.
Η δάφνη (επιστ.: Δάφνη η ευγενής, Laurus nobilis) είναι ένα αρωματικό φυτό της οικογένειας των Δαφνοειδών. Ανήκει στογένος Δάφνη. Στην Ελλάδα απαντάται και αυτοφυής. Επίσης, στον ελληνικό χώρο καλλιεργείται και η δάφνη του Απόλλωνα, γνωστή με τα λαϊκά ονόματα βαγιά, δάφνη, δαφνολιά και φυλλάδα. Δεν είναι γνωστή η ετήσια παγκόσμια κατανάλωση φύλλων δάφνης. Μόνο στην Ελλάδα εξάγονται περί τους 200 τόνους ετησίως. Τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως άρτυμα στη μαγειρική.
Η μαλοτήρα (Sideritis syriaca), γνωστή κι ως τσάι του βουνού ή καλοκοιμηθιά, είναι ποώδες φυτό ή θάμνος 10-50cm που απαντάται στα υψηλά υψόμετρα της Δυτικής Κρήτης (άνω των 900m). Το είδος είναι ενδημικό της Κρήτης και η ονομασία του syriaca (αντί για cretica) προέρχεται πιθανόν από σύγχυση του βοτανολόγου που την ονομάτισε. Τα φύλλα του είναι μικρά και χνουδωτά, ενώ το καλοκαίρι σχηματίζει στάχια με κίτρινα άνθη. Η μαλοτήρα δυστυχώς έχει μειωθεί δραματικά από τα βουνά κυρίως λόγω υπερβοσκής.
Το χαμομήλι είναι ποώδες φυτό, η επιστημονική ονομασία του οποίου είναι Chamomilla.Το γένος περιλαμβάνει περί τα 70 είδη το γνωστότερο των οποίων του είναι η Chamomilla recutita ή Matricaria chamomilla, ελλ. Χαμαίμηλον το κοινόν ή Ματρικαρία το χαμαίμηλον. Αυτό το είδος φύεται και στην Ελλάδα όπου είναι γνωστό με τα ονόματα χαμομήλι, χαμόμηλο, και στην Κύπρο είναι γνωστό και ως μουγιόχορτο. Το χαμομήλι έχει ηρεμιστικές, τονωτικές αλλά και αντισηπτικές και εντομοκτόνες ιδιότητες.